خلأ صنعت آسانسور استاندارد است یا نظارت؟

خلأ صنعت آسانسور استاندارد است یا نظارت؟

آسانسورسازی با افزایش بلندمرتبه‌سازی در ایران رونق گرفته اما در کنار آن همچنان نارضایتی مصرف‌کنندگان نیز بالا رفته است. در این زمینه برخی کارشناسان معتقدند استاندارد تولیدات آسانسور در ایران مناسب است اما نظارت بعد از نصب در سال‌های بعد وجود ندارد، برخی دیگر نیز رقابت تولیدکنندگان برای جلب تقاضای بیشتر را عامل کاهش کیفیت ساخت آسانسور می‌دانند. نخستین گردهمایی انجمن تولیدکنندگان صنعت آسانسور و پله برقی پنجشنبه گذشته برگزار و در آن از آیین‌نامه استاندارد جدید کابین آسانسور رونمایی شد. پیش از این نیز در زمینه تولید و ساخت آسانسور آیین‌نامه استاندارد وجود داشت اما در آیین‌نامه جدید با حساسیت بیشتری به ایمنی و فضای کابین پرداخته شده است. در ابتدای این گردهمایی، کارشناس کمیته استانداردسازی آسانسور سازمان استاندارد با بیان مواردی که در آیین‌نامه جدید مقاوم‌سازی کابین را دنبال می‌کند، اظهار کرد: در این استاندارد جدید نسبت به مقررات قبلی که در سال ۸۴ ارائه شده بود تجدیدنظر شده است، به‌طوری‌که سیستم اضطراری برای نجات افراد در آسانسور بیشتر لحاظ شده است. از همین رو برای فضای داخلی آسانسور در آیین‌نامه جدید مساحت بعد از بسته بودن درها درنظر گرفته شده تا محاسبه دقیقی از ظرفیت آن به‌دست آید. مجتبی ذوالفقاری با نگاهی به دیگر مولفه‌های ایمن‌سازی کابین آسانسور افزود: در استفاده از شیشه برای دیواره و سقف و تزئینات داخلی آسانسور باید آزمون شوک آونگی انجام شود اما از آنجا که تجهیزات و توان انجام آن در کشور وجود ندارد استانداردهایی برای شیشه درنظر گرفته شده است و شیشه سقف هم باید از نوع لمینت باشد و از مواد قابل اشتعال در کابین نیز به هیچ‌وجه استفاده نشود. استانداردسازی منافع دوسویه دارد از آنجا که هر آسانسور برای پروژه خاصی طراحی و نصب می‌شود حقوق دوطرفه برای تولیدکننده‌ها و مصرف کننده‌ها وجود دارد، از این رو ارتقای کیفیت با استانداردسازی نه‌تنها هم‌راستا با حقوق مصرف‌کننده است بلکه منافعی نیز برای تولیدکننده‌ها خواهد داشت، چراکه لغو تفاهمنامه نصب آسانسور از سوی مصرف‌کننده در نتیجه کیفیت پایین محصول نه تنها به اعتبار تولیدکننده لطمه می‌زند بلکه آسانسور طراحی شده دیگر در هیچ پروژه دیگری قابل استفاده نخواهد بود و تولیدکننده ضرر خواهد کرد. فرید حریری، عضو هیات‌مدیره انجمن آسانسور در سخنرانی خود در این گردهمایی ضمن تایید اهمیت کیفی‌سازی تولید قطعات آسانسور اعلام کرد: تولیدکننده‌ها نه‌تنها باید استانداردهای تعیین شده در آیین‌نامه برای قطعات را رعایت کنند بلکه باید برای قطعاتی که استاندارد اجباری وجود ندارد سطح کیفی‌سازی را لحاظ کنند. به همین منظور درنظر گرفتن حساسیت‌های ایمن‌سازی در طراحی و ساخت آسانسور باید به قدری دقیق باشد که فضا متناسب با ظرفیت باشد و امکان سوار شدن افرادی بیش از ظرفیت تعیین شده نباشد و از طرف دیگر فضا برای همان تعداد ظرفیت مناسب باشد و برای آنها سخت و آسیب‌زا نباشد. کیفی‌سازی، تضمینی برای تقاضا و رضایت مشتری سفارش ساخت و طراحی آسانسور از دیدگاه مصرف‌کننده با تنوع بالایی همراه است و به همین دلیل مقیاس کیفیت آسانسورها در دامنه‌ای از مولفه‌های فنی پنهان می‌شود. از همین‌رو محصولی با قیمت پایین که کیفیت کمی دارد بیشترین مشتری را به خود جلب می‌کند و این موضوعی جز کاهش حاشیه سود تولیدکننده و نارضایتی مشتری دربر نخواهد داشت. محمدعلی یوسفی دیگر عضو هیات‌مدیره انجمن آسانسور در ادامه این گردهمایی به‌صورت ضمنی به این مقوله پرداخت و با بیان اینکه ساخت کابین آسانسور به صورت سفارشی بوده و همین مسئله قیمت‌گذاری در این صنعت را متغیر کرده است، گفت: بخشی از دلایل کاهش کیفیت تولید ناشی از سفارشی بودن محصول است زیرا تولیدکننده برای رقابت با دیگر تولیدکننده‌ها قیمت سفارش طراحی آسانسور را کاهش می‌دهد تا بتواند تقاضای بیشتری داشته باشد، از سوی دیگر برای افزایش حاشیه سود خود از قطعات بی‌کیفیت استفاده می‌کند در چنین شرایطی زمینه ورشکستگی خود را در بلندمدت فراهم می‌کند. وی همچنین در حاشیه این برنامه با اشاره به تعداد تولیدکننده‌های واقعی در صنف آسانسور به صمت گفت: برخی شرکت‌ها می‌توانند موتور و کابین آسانسور را مانند نمونه‌های خارجی بسازند و به گونه‌ای می‌توان گفت این صنعت در ایران در حال بومی‌سازی است و ضمن اینکه قابلیت تامین آسانسور مورد نیاز کشور را دارند می‌توانند نیاز کشورهای همسایه را نیز تامین کنند. گرچه در کشورهای دیگر ممکن است ساز وکار استانداردسازی متفاوت باشد زیرا در کشورهای اروپایی شرکت‌های بزرگ تولیدکننده آسانسور هستند اما در ایران بیشتر خرد هستند. براساس آمار، در ایران ۳۰هزار نفر در این صنعت شاغلند و در استان تهران ۱۱۰ شرکت زیرمجموعه انجمن تولیدکنندگان آسانسور قطعات مختلفی از این کالا را تولید می‌کنند. یوسفی با بیان اینکه شرکت‌های مجاز تولیدکننده آسانسور در شهرک‌های صنعتی و... مستقر هستند، افزود: براساس قانونی که واحدهای تولیدی را مکلف می‌کند در فاصله ۱۲۰ کیلومتری تهران فعالیت کنند تولیدکنندگانی که از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز اخذ کرده‌اند در این شهرک‌های صنعتی مستقر شده‌اند اما برخی واحدهای کارگاهی آسانسور که مجوز خود را از انجمن‌های همگن گرفته‌اند در محدوده‌های شهری نیز فعال هستند. آسانسورهای هر پروژه، استاندارد ملی اخذ می‌کنند که برای یک سال اعتبار دارد. حال اگر بعد از یک سال بازرسی دوره‌ای نشوند مشمول آسانسورهای دارای استاندارد نمی‌شوند، زیرا قطعات این محصول ممکن است مستهلک یا خراب شود. این مسئله ناقض این نیست که آسانسورها بدون اخذ مجوز استاندارد امکان نصب و راه‌اندازی دارند. حال این موضوع را نیز باید مدنظر قرار داد که ممکن است برخی از این آسانسورها زیر نظر یک شرکت راه‌اندازی و نصب نشوند. از سوی دیگر باید خرابی آسانسور را از حوادث آسانسور تفکیک کرد زیرا خرابی این کالا به تعمیر و نگهداری ساختمان و برج نیز برمی‌گردد. پلیس آسانسور ساماندهی شود با افزایش بلندمرتبه‌سازی کارگاه‌ها واحدهای تولیدی زیادی در صنعت آسانسور شکل گرفته‌اند که هریک از آنها بخشی از نیاز بازار را تامین می‌کنند اما تاکنون سقفی برای کیفیت و قیمت محصولات تعیین نشده است گرچه تمام آسانسورهایی که در پروژه اجرا می‌شود گواهی استاندارد را اخذ می‌کنند اما این استاندارد نتوانسته قیمت معینی را برای این محصولات به همراه داشته باشد. رییس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان صنعت آسانسور و پله برقی نیز در پایان این گردهمایی با جمع‌بندی هم‌اندیشی کارشناسان این بخش گفت: استاندارد جدید در آسانسور از ابتدای مرداد ۹۵ در ساختمان‌ها اجرایی خواهد شد، البته طراحی و ساخت آسانسور برای هر پروژه خیلی پیش از زمانی سفارش داده می‌شود که باید در آن لحاظ شود اما از آنجا که مقوله قیمت‌گذاری و استانداردسازی آسانسور بر هم اثر می‌گذارند باید با رساندن تولیدات به سطح مشخصی از استانداردها قیمت‌گذاری را در این صنعت ساماندهی کرد. علی محمد منصوری در پایان گردهمایی در گفت‌وگو با صمت به جزییات بیشتری از وضعیت این صنعت پرداخت و افزود: بیش از ۳۰۰هزار آسانسور در تهران نصب شده و تقاضای انجمن، انجام بازرسی دوره‌ای برای این آسانسورها بوده زیرا با جان انسان‌ها در ارتباط است همان‌گونه که در اروپا نیز پلیس آسانسور وجود داد. منصوری با تاکید بر اینکه در پسابرجام واردات قطعات آسانسور از کشورهای اروپایی همچون ایتالیا و آلمان افزایش خواهد یافت، افزود: تامین قطعات مورد نیاز از اروپا بر کیفیت آسانسورهای تولیدی می‌افزاید. گرچه در دوره تحریم‌ها قطعات از کشورهای اروپایی وارد می‌شد اما واردات بخش زیادی از قطعات، از کشورهای آسیایی همچون چین و ترکیه بود. حال باید این موضوع را مدنظر قرار داد که بدون حضور و دخالت نهادهای دولتی نظارت بر آسانسور دقیق نخواهد بود. حال از آنجا که این صنف دوره تحریم‌ها را پشت سرگذاشته بسیاری از آنها به توانمندی‌های خوبی رسیده‌اند و درحال‌حاضر برخی از آنها تولیدات خود را به کشورهایی همچون عراق، افغانستان و... محصولات خود را صادر می‌کنند. حامد شایگان - گروه صنعت